Η διοργάνωση του 1968 ήταν μια ιδιαίτερη διοργάνωση, πρώτα από όλα για το γεγονός ότι άλλαξε το όνομά της από Ευρωπαϊκό Κύπελλο Εθνών σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Επίσης ήταν ιστορική στιγμή για την οικοδέσποινα Ιταλία, που 30 χρόνια μετά τον back to back παγκόσμιο τίτλο της στα γήπεδα της Γαλλίας, μπήκε εκ νέου δυναμικά στον ποδοσφαιρικό χάρτη, κατακτώντας το τουρνουά, με τον ανταγωνισμό να είναι τεράστιος και τον τίτλο να αποκτά ιστορική σημασία στο πέρασμα των χρόνων, αφού έμελλε να είναι και ο μόνος στην εν λόγω διοργάνωση.
H αλεπού των ευρωπαϊκών γηπέδων, Ιταλία, πάντα είναι υπολογίσιμη. Δες πόσο πληρώνει να το πάρει η αρμάδα του Ιμόμπιλε (ΚΛΙΚ ΕΔΩ)!
Τα τελευταία χρόνια είχαν εμφανιστεί πολύ μεγάλες δυνάμεις στον Ευρωπαϊκό αλλά και γενικότερα στον Παγκόσμιο χάρτη. Μιλάμε για την ομάδα των θαυμάτων των Πελέ και Γκαρίντσα, για την αξεπέραστη Ουγγρική σχολή, την πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση, την Γαλλία την Γιουγκοσλαβία και την Παγκόσμια πρωταθλήτρια του 1966, Αγγλία. Η Ιταλία πάντα είχε τον σεβασμό, αλλά είχε μείνει στο παρασκήνιο για αρκετά χρόνια. Το 1968 αποτέλεσε το εφαλτήριο για την εδραίωση της «σκουάντρα ατζούρα» στην ελίτ του ποδοσφαίρου. Η τελική φάση ήταν από τις πλέον δυνατές στην ιστορία με δυνατές στιγμές και συγκινήσεις…
Σίγουρα αξέχαστη θα μείνει σε όσους το έζησαν τότε, η αποβολή του Άλαν Μίλερι στον ημιτελικό κόντρα στην Γιουγκοσλαβία. Ο μέσος των «λιονταριών» και της Μπράιτον αποβλήθηκε για μαρκάρισμα πάνω στον Ντομπριβόγιε Τρίβιτς, έγινε ο πρώτος παίκτης στην ιστορία της Αγγλίας που αποβάλλεται και άλλαξε τις ισορροπίες με αποτέλεσμα η Γιουγκοσλαβία να περνάει στο τελικό. Πάμε να πιάσουμε το νήμα από την αρχή…
Προκριματική Φάση
Οι ομάδες που συμμετείχαν στα προκριματικά ήταν χωρισμένες σε 8 γκρούπ με τη φάση αυτή να διαρκεί περίπου 2 χρόνια. Από τα γκρουπ αυτά προέκυψαν τα προημιτελικά με τις πρωτοπόρους να παίρνουν το εισιτήριο. Εύκολα ή δύσκολα τα μεγάλα φαβορί βρήκαν τον τρόπο να περάσουν στην επόμενη φάση. Μοναδική απουσία που προκάλεσε αίσθηση ίσως ήταν ο αποκλεισμός της Δυτικής Γερμανίας, αλλά αν λάβουμε υπόψη μας ότι βρέθηκε στο ίδιο γκρουπ με την τεράστια Γιουγκοσλαβία, μάλλον η έκπληξη γίνεται μικρότερη.
Η πορεία της Ελλάδας
Στην προκριματική φάση συμμετείχε και η Ελλάδα. Το αντιπροσωπευτικό μας συγκρότημα βρέθηκε στο 3ο γκρουπ με την πανίσχυρη Σοβιετική Ένωση, την Αυστρία και τη Φινλανδία. Η πορεία της ήταν τουλάχιστον αξιοπρεπής, καταλαμβάνοντας την 2η θέση, με απολογισμό 2-2-2 και τέρματα 8-9. Οι δύο νίκες ήταν στην πρεμιέρα κόντρα στη Φινλανδία, με σκορ 2-1 (2 γκολ Αλεξιάδης) και τρεις στροφές πριν το φινάλε όπου συνέτριψε την Αυστρία με 4-1 με εκπληκτικό χατ-τρικ του Σιδέρη και ένα γκολ του Παπαϊωάννου.
Η τελική κατάταξη των προκριματικών
| Group 1 | Group 2 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ. | Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ. |
| Ισπανία | 8 | 6 | 3 | 2 | 1 | 6 | 2 | Βουλγαρία | 10 | 6 | 4 | 2 | 0 | 10 | 2 |
| Τσεχοσλοβακία | 7 | 6 | 3 | 1 | 2 | 8 | 4 | Πορτογαλία | 6 | 6 | 2 | 2 | 2 | 6 | 6 |
| Ιρλανδία | 5 | 6 | 2 | 1 | 3 | 5 | 8 | Σουηδία | 5 | 6 | 2 | 1 | 3 | 9 | 12 |
| Τουρκία | 4 | 6 | 1 | 2 | 3 | 3 | 8 | Νορβηγία | 3 | 6 | 1 | 1 | 4 | 9 | 14 |
| Group 3 | Group 4 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ. | Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ. |
| Σοβιετική Ένωση | 10 | 6 | 5 | 0 | 1 | 16 | 6 | Γιουγκοσλαβία | 6 | 4 | 3 | 0 | 1 | 8 | 3 |
| Ελλάδα | 6 | 6 | 2 | 2 | 2 | 8 | 9 | Δυτική Γερμανία | 5 | 4 | 2 | 1 | 1 | 9 | 2 |
| Αυστρία | 6 | 6 | 2 | 2 | 2 | 8 | 10 | Αλβανία | 1 | 4 | 0 | 1 | 3 | 0 | 12 |
| Φινλανδία | 2 | 6 | 0 | 2 | 4 | 5 | 12 | ||||||||
| Group 5 | Group 6 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ. | Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ.! |
| Ουγγαρία | 9 | 6 | 4 | 1 | 1 | 15 | 5 | Ιταλία | 11 | 6 | 5 | 1 | 0 | 17 | 3 |
| Ανατολική Γερμανία | 7 | 6 | 3 | 1 | 2 | 10 | 10 | Ρουμανία | 6 | 6 | 3 | 0 | 3 | 18 | 14 |
| Ολλανδία | 5 | 6 | 2 | 1 | 3 | 11 | 11 | Ελβετία | 5 | 6 | 2 | 1 | 3 | 17 | 13 |
| Δανία | 3 | 6 | 1 | 1 | 4 | 6 | 16 | Κύπρος | 2 | 6 | 1 | 0 | 5 | 3 | 25 |
| Group 7 | Group 8* | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ. | Ομάδα | Πόντοι | Αγ. | Ν | Ι | Η | Εν. | Παθ. |
| Γαλλία | 9 | 6 | 4 | 1 | 1 | 14 | 6 | Αγγλία | 9 | 6 | 4 | 1 | 1 | 15 | 5 |
| Βέλγιο | 7 | 6 | 3 | 1 | 2 | 14 | 9 | Σκωτία | 8 | 6 | 3 | 2 | 1 | 10 | 8 |
| Πολωνία | 7 | 6 | 3 | 1 | 2 | 13 | 9 | Ουαλία | 4 | 6 | 1 | 2 | 3 | 6 | 12 |
| Λουξεμβούργο | 1 | 6 | 0 | 1 | 5 | 1 | 18 | Βόρεια Ιρλανδία | 3 | 6 | 1 | 1 | 4 | 2 | 8 |
Τα προημιτελικά
Οι ομάδες που σφράγισαν τα εισιτήρια τους για τους «8» ήταν οι αήττητες Ιταλία και Βουλγαρία, η Σοβιετική Ένωση, η Αγγλία, η Γαλλία, η Ουγγαρία, η Ισπανία και η Γιουγκοσλαβία. Η φάση αυτή ολοκληρώθηκε σε δύο αγώνες. Έναν εντός και έναν εκτός.
Η αήττητη Ιταλία λίγο έλειψε να πέσει θύμα μεγάλης έκπληξης αφού η Βουλγαρία την κέρδισε στο πρώτο ματς με 3-2, με την «σκουάντρα ατζούρα» να παίρνει τη ρεβάνς δύο εβδομάδες μετά, στο «Σαν Πάολο» με 2-0, μπροστά σε χιλιάδες τιφόζι, με τους Πάρτι και Ντομενγκίνι να δίνουν την μεγάλη πρόκριση.
Επικό match up έγινε και στο Ουγγαρία – ΕΣΣΔ. Οι Μαγυάροι πήραν το πρώτο ματς στο «Φέρεντς Πούσκας» με 2-0 και ήταν με το… ενάμιση πόδι στην τελική φάση. Οι Σοβιετικοί όμως είχαν την τελευταία λέξη και πήραν με 3-0 το εισιτήριο, με ήρωα τον Μπίσοβετς που πέτυχε το καθοριστικό γκολ.
Στα υπόλοιπα δύο ζευγάρια η πρόκριση δεν είχε τόσες συγκινήσεις. Η Παγκόσμια πρωταθλήτρια Αγγλία πέρασε την Ισπανία με δύο νίκες, ενώ η Γιουγκοσλαβία πέρασε σαν συρμός πάνω από τη Γαλλία. Το ματς στο Παρίσι έληξε 1-1, αλλά η αναμέτρηση στο Βελιγράδι ήταν εφιάλτης για τους «τρικολόρ» με το 5-1 να σοκάρει πολύ κόσμο τότε.
Τα αποτελέσματα:
| Βουλγαρία | 3–4 |  Ιταλία |
3–2 | 0–2 |
Ουγγαρία  |
2–3 |  ΕΣΣΔ |
2–0 | 0–3 |
Αγγλία  |
3–1 |  Ισπανία |
1–0 | 2–1 |
Γαλλία  |
2–6 |  Γιουγκοσλαβία |
1–1 | 1–5 |
Η τελική φάση
Η τελική φάση της διοργάνωσης έλαβε χώρα στην Ιταλία, σε τρεις διαφορετικές πόλεις. Οι δύο ημιτελικοί παίχτηκαν στη Νάπολι και τη Φλωρεντία, ενώ ο τελικός παίχτηκε στη Ρώμη.
Ο πρώτος χρονικά ημιτελικός έμεινε στην ιστορία για τον τρόπο με τον οποίο κρίθηκε. Μετά το δίκαιο 0-0 της κανονικής διάρκειας, το εισιτήριο παίχτηκε «κορώνα – γράμματα». Ο αρχηγός της Ιταλίας Φακέτι επέλεξε σωστά και έτσι η ομάδα του βρέθηκε στον μεγάλο τελικό για να γράψει τη δική της ιστορία.
Ο έτερος ημιτελικός ήταν επίσης ιστορικός αφού πάλι μια ιδιαίτερη στιγμή ήταν καθοριστική. Μιλάμε για την αποβολή του Μίλερι. Η πανίσχυρη Γιουγκοσλαβία επωφελήθηκε του αριθμητικού πλεονεκτήματος και με χρυσό σκόρερ τον Τζάγιτς βρέθηκε στον μεγάλο τελικό, ρίχνοντας νοκ – άουτ του πρωταθλητές κόσμου!
Τρεις ημέρες μετά, το «Ολίμπικο» της Ρώμης φιλοξένησε τον μεγάλο τελικό. Ο ενθουσιασμός των Ιταλών ήταν τέτοιος που δεν άφησε περιθώρια στους «πλάβι» να διεκδικήσουν και πολλά… Τα «κανόνια» Ρίβα και Αναστάζι «πυροβόλησαν» νωρίς και από το 12′ η «σκουάντρα ατζούρα» βρέθηκε μπροστά στο σκορ, με το 2-0 στο 31′ να τελειώνει στην ουσία την σεμνή τελετή. Λίγα λεπτά μετά ο μεγάλος Φακέτι ύψωνε το τρόπαιο στον ουρανό της Ρώμης γεμίζοντας ευτυχία τους Ιταλούς 30 χρόνια μετά τον θρίαμβο στα Γαλλικά γήπεδα!
Οι σκόρερ
Στην τελική φάση σημειώθηκαν 7 γκολ συνολικά. Αυτός που ξεχώρισε ήταν ο Τζάγιτς που πέτυχε δύο. Πιο αναλυτικά:
2 γκολ: Τζάγιτς (Γιουγκοσλαβία)
1 γκολ: Τσάρλτον (Αγγλία), Χάρστ (Αγγλία), Αναστάσι (Ιταλία), Ρίβα (Ιταλία), Ντομενγκίνι (Ιταλία)
Η ενδεκάδα του τουρνουά
4-3-3: Τζοφ (Ιταλία) – Φάζλαγκιτς (Γιουγκοσλαβία), Φακέτι (Ιταλία), Σεστέρνεφ (ΕΣΣΔ), Μούρ (Αγγλία) – Ντομενγκίνι (Ιταλία), Όσιμ (Γιουγκοσλαβία), Ματσόλα (Ιταλία) – Χάρστ (Αγγλία), Ρίβα (Ιταλία), Τζάγιτς (Γιουγκοσλαβία)
